Vegan Beslenmenin Faydaları

Vegan (Bitkisel) beslenme, bitki temelli doğal gıdaları tüketmeye dayanan bir beslenme tarzıdır. Hayvansal ürünleri tamamen veya kısmen dışlayarak, besin ihtiyacını sebzeler, meyveler, tahıllar, baklagiller, kuruyemişler, tohumlar ve bitkisel yağlardan karşılamayı hedefler.

Hiç sabahları yorgun uyanıp “o kadar uyudum ama hâlâ bitkinim” dediğin oldu mu? Ya da günün ortasında enerjin bir anda tükenip kahveye sarıldığın? Belki de vücudunun aslında sana bir şeyler söylemek istiyor: “Beni daha iyi ve doğal besle.”

Eğer bu durumdaysanız vegan beslenmenin faydaları ve size katacaklarını öğrenmenin zamanı gelmişte geçiyor demektir.

Ben de yıllarca aynı döngünün içindeydim. Ne kadar dikkat ettiğimi sansam da bedenim bana sürekli sinyaller veriyordu. Ta ki vegan (bitkisel) beslenmeyle tanışana kadar…

Dr. Murat Kınıkoğlu “Vegan Beslenme” isimli kitabının ilk bölümünde hayvansal besinlerin neden olduğu 37 tehlike ve hastalığı kaynak vererek listeliyor.

Dört yıldır bitkisel beslenme rejimini benimseyen biri olarak bu faydalara yakından şahidim. Bu yazımda bilim insanlarının verdiği bilgiler ışığında kendi yaşanmışlıklarımı da katarak kendimce vegan beslenmenin faydaları konusunu ele alacağım.

Vegan (Bitkisel) Beslenme İdeal Kiloya Ulaşmanızı ve Onu Korumanızı Sağlar

Fazla kilolardan kurtulmak birçok insan için tam bir korkulu rüya. Hayatımız boyunca sayısız diyet programı uyguluyoruz, kalorilerimizi hesaplıyoruz, porsiyonlarımızı kontrol ediyoruz, öğünleri atlıyoruz, kendimize sözler veriyoruz ve sonunda büyük bir hayal kırıklığı içinde yeniden kilo almaya başladığımızı görüyoruz.

Vegan beslenmenin faydaları burada başlıyor: Hızlı kilo vermenizi sağlıyor.

Vegan (bitkisel) beslenme lifli besinler tüketmemiz nedeniyle ideal kilomuza ulaşıp bu kilomuzu hayat boyu muhafaza edebilmemizi sağlıyor.

Vegan beslenme lifin yanında vitamin ve antioksidan yönünden zengin, ancak kalori yönünden düşük bitkileri bol tüketmenin verdiği avantajla kilo verirken tokluk hissinin oluşmasına da imkan veriyor. Böylece yoksunluk hissinin yaratabileceği negatif duyguların oluşmasını engelliyor.

Üç yıl önce 90 kiloyu (bu arada boyum 1.72 cm) aşmış orta yaşlı biri olarak aşırı kilodan endişe ediyor ve kendimi sık sık ümitsiz bir şekilde mucizevi diyet arayışı içinde buluyordum.

Yeni bir diyet bulunca büyük bir iştiyakla uygulamaya başlıyor, genellikle üç-beş kilo veriyor, ancak kısa süre sonra eski kilolarımı tekrar geri alıyordum. Bitkisel beslenmeye geçince dört ay içinde tam 14 kilo (76 kg.) verdim ve ilave bir çaba harcamadan, kalori veya porsiyon hesabı yapmadan kilomu koruyorum. İşte mucize diyet dedikleri bu…

Ayrıca biliyoruz ki; ideal vücut kilo indeksi aynı zamanda sağlıklı bir vücudun göstergesi. Yağsız bir beden kalp, diyabet, depresyon ve birçok diğer hastalıktan sizi uzak tutuyor. Çalışmalar ne kadar çok et yerseniz o kadar çok kilo alacağınızı ve bel bölgesinde yağlanmanın artacağını söylüyor.

Vegan (Bitkisel) Beslenmenin Faydalarından Bir Diğeri de Kronik Hastalık Riskini Azaltmasıdır

Dr. Caldwell Esselstyn** 2021 yılında verdiği bir konferansta kardiyovasküler hastalıklara karşı çaresiz olmadığımızı şu ifadelerle açıklıyor; “Kardiyovaskular hastalıklar beslenme kaynaklı hastalıklardır. Beslenmenizi değiştirin, hayatınız değişsin.”

Hayvansal gıda tüketimi diyabetin ve yüksek tansiyonun ana nedenleri olarak görülüyor.  

Et tüketiminin diyabeti veya yüksek tansiyonu engellediğini gösteren tek bir çalışma yok; ancak sebze ve meyvelerin bu hastalıkları durdurduğunu hatta iyileştiğini gösteren binlerce çalışma tıp literatüründe duruyor.

Bunun yanında hayvansal gıdaların prostat ve kolon kanserleri başta olmak üzere birçok kanser türüne yakalanma riskini önemli derecede artırdığını gösteren bilimsel kanıtlar her gün tıp dergilerinde yayınlanıyor. Yalnızca süt içmek bile prostat kanseri riskini %50 artırıyor.

Bu hastalıkların önüne geçmek vegan beslenmesinin faydalarından biridir.

Benim yaşadıklarımda bunu destekliyor. Dört yıl önce günde üç ilaçla güçlükle kontrol altına alabildiğim yüksek tansiyonun yarattığı gerilimin suçunu genlerime  yüklüyordum. Şimdi tansiyon ilaçlarımı üçte bir oranına düşürerek ve nabzımın 70’ler civarında olması ile daha aktif ve hareketli bir hayat sürebiliyorum.

Ayrıca kan yağlarımda %20’lerin üzerinde (Kolesterol 210’dan 165, LDL 120’den 80’e, trigliserid 280’den 160’a düştü.) iyileşmesinin beni kardiyovasküler hastalıklara karşı daha iyi koruduğuna inanıyorum.

Vegan (Bitkisel) Beslenme Ani Ölümlerden Korur ve Uzun Yaşamamızı Sağlar

Birçok örnek olmasına rağmen bunun en bilinen örneği Okinawa…

Yerlilerden 80 yaşında yaşamını yitirmiş olanlarına genç kaybettik denildiği, 100 yaşını geçmiş olanların dünya ortalamasının (Amerika’nın 10 katı) çok üzerinde olduğu Blue Zone ülkesi… Bunu sebze ve meyveden zengin; doymuş yağ, tuz, et, işlenmiş tahıl ve tatlılardan fakir, yani bitkisel beslenerek başarıyorlar.

Beslenmenin gücünü gösteren çarpıcı bir örnek Finlandiya’dan gelir.

1970’lerde ülkede tereyağı tüketimi çok yüksekti ve kalp hastalıkları oranı dünyada en yüksek seviyedeydi. 1972’de Kuzey Karelia bölgesinde başlatılan bir sağlık projesiyle halkın hayvansal yağ ve işlenmiş ürünleri azaltıp sebze, meyve tüketmesi teşvik edildi. Sonuç olağanüstüydü: Kalp krizi vakaları %80 azaldı, erkeklerin yaşam süresi 7 yıl uzadı. Bu başarıyla program ülke geneline yayıldı.***

Ne kadar yaşarım bilmem ama kendimi 20 yıl öncesinden çok daha enerjik ve canlı hissediyorum. Bitkisel beslenmeye başlamadan önce yarım saatlik tempolu yürüyüşten döndüğümde kendimi kanepenin üzerine zor atar, toparlanmam bir-iki saati bulurdu.

Şimdi bir saatlik antrenmandan sonra günlük faaliyetlerime aynı enerji ile rahatlıkla devam edebiliyorum. Gün içinde kendimi yorgun hissetmiyorum.

Vegan (Bitkisel) Beslenme Genel Sağlık Sistemini Destekler

Her geçen yıl sağlık sistemleri üzerindeki yük inanılmaz ölçülerde artmaktadır. Yaşam sürelerinin uzamasına karşın artan kronik hastalıkların tedavi ve bakım masrafları ulusal hükümetlerin bütçeleri için neredeyse kara delikler haline gelmiştir. 

Bitkisel beslenmenin kamu politikası olarak belirlenmesi ve uygulanması milyarlarca lira değerindeki sağlık ödeneğinin toplumun diğer ihtiyaçları için kullanılmasına imkan verecektir.

Sağlık masraflarının boyutu vegan beslenmenin faydaları açısından önemsiz görünse de hasta yoğunluğunun azalması ve kaynakların diğer alanlara kaydırılması toplumsal açıdan büyük kazançlar sağlar.

Kendi tecrübelerim de aynı hususları destekliyor. Hastane masraflarımın %80’den daha fazla azaldığını söyleyebilirim. Örnek vermek gerekirse; genellikle üç dört ayda bir mutlaka grip veya solunum yolu enfeksiyonu geçirir, sağlık ocağına ya da hastaneye giderek ayakta tedavi olurdum.

Bitkisel beslenmeye başladıktan sonra, yani üç-dört yıldır bağışıklık sistemimin güçlenmesi neticesinde bir kez dahi grip veya solunum yolu enfeksiyonu geçirmedim. Buda benim sağlık harcamalarımı azalttı.

Vegan (Bitkisel) Beslenme Doğa ve Çevremiz İçin En Uygun Beslenme Rejimidir.

Vegan (Bitkisel) Beslenme Doğa ve Çevremiz İçin İyidir

Vegan beslenmenin faydaları içinde belki de en önemlisi gezegenimizi korumaya yönelik atılabilecek en büyük adım olmasıdır.

Yazar Marta Zaraski “Meathooked” (2014) adlı kitabında soruyor; Dünya bugün Amerikalıların yediği kadar et yerse ne olur? Ben cevaplıyorum; yok olur!

2014 yılı verilerine göre ekilebilir arazilerin %33’ü besi hayvancılığı için kullanılıyor. 2050 yılında dünya nüfusunun 9.3 milyar olacağı tahmin ediliyor. Hepsi şu anda Amerikalıların tükettiği kadar et tüketirse 4.5 kattan daha fazla ete ihtiyaç olacak. Ayrıca son 100 yılda et tüketimi 4 kattan (10 kg.-43 kg.) fazla arttı.

Artış eğiliminin devam etmesi de kaçınılmaz görünüyor. Özetle her ülke için gıda güvenliği en önemli gündem olacak; bununla birlikte fiyatların inanılmaz derecede artma ihtimali yüksek.

Bir kilo et için yaklaşık olarak 7 kg. tahıl kullanılıyor. ABD’de besi hayvanları hasat edilen tahılların %60’ını tüketiyor. Su ayrı bir problem… Bir kilo et için 15.000 lt. su tüketiliyor. Hayvancılık endüstrisi, dünyadaki temiz suların üçte birini kullanıyor.

Kısaca hayvansal gıdaların üretimi pek çok bitkisel gıdaya göre çok daha fazla su, toprak, fosil yakıt ve enerji gerektiriyor. 2050 yılında besi hayvanlarını yetiştirebilmemiz için dünya büyüklüğünde ayrı bir gezegene ihtiyacımız olacak.

Diğer yandan et üretimi iklim değişikliği ile içi içe geçmiş durumda; şimdilik salınan sera gazlarının %14,5’i hayvancılıktan geliyor (Cowspiracy belgeseline göre bu oran dericilik gibi hayvancılık yan sanayileri de dahil %51). Buda tüm dünyada ulaşımdan kaynaklanan emisyona eşit. Taşıtları elektrikli hale getirirken besi hayvancılığı konusunda bir şey yapmıyoruz.

Sözün özü; hayvancılık dünyayı tüketiyor. Bu sistemle gidilirse 2050’li yıllar insanlık için yaşanmaz olabilir.

Bilim adamları, et ve süt ürünlerinden elde edilen kalorinin en az %75’inin tahıl ve baklagillerden elde edilecek kalorilerle değiştirmemiz gerektiğini söylüyorlar. Fakat bunu yapmaya henüz istekli değiliz; şimdilik kulağımızın üzerine yatıyoruz.

Ya hayvansal gıda tüketimini azaltıp daha fazla bitkisel gıda tüketeceğiz ya da ikame başka ürünler bulacağız.

Bunlara rağmen dünya vatandaşı olarak yapabileceğimiz en mantıklı şey hayvansal ürün tüketimine son vermek… Bizi ve doğayı cendereden kurtaracak olan bu…

Vegan Beslenmenin Faydaları Kısa Bir Yazıya Sığmayacak Kadar Çoktur

Hayvansal gıdaları beslenmemizden çıkarmamızın sonsuz faydaları var.

Yoksa siz hayvansal gıdaları bırakmaya henüz hazır değil misiniz?

Her beslenme tam bitkisel olmak zorunda değil. İçerisinde doğal hayvansal gıdalar olabilir, ancak ölçülü olmak çok önemli. Hedef; şimdilik yemeyi tercih edenler için tabağın %10’undan azının hayvansal kökenli olmasına dikkat etmek.

Ağzınıza götürdüğünüz her kaşıkta vegan beslenmenin faydalarını düşünün. Sizin hem kendi bedeninize hem de gezegenimize karşı sorumluluğunuz var.

Faydalanılan Kaynaklar:

1.Dr. Murat Kınıkoğlu, (2018), Vegan Beslenme

2. Dr. Garth Davis, (2015), Proteinaholic.

3.The European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC), Public Health Nutr, 124-126

4.Marta Zaraski, (2014), Meathooke, The History and Science of Our 2.5 Million-Year Obsession With Meat.

*Amerikan Eski Kardiyoloji Derneği Başkanı Dr.Kim A. Williams’ın 19 Nisan 2021 tarihinde yapılan bir mülakatta verdiği izahat.

**Dr. Cardwell Esselstyn’in verdiği konferans (Heart Disease Is A Food Borne Illness That Can Be Reversed), 14 Ocak 2021, https://www.youtube.com/watch?v=2X1G1MPITfc

***T.Laatikainen, J. Critchley, … Explaining The Decline In Coronary Heart Disease Mortality In Finland Between 1982 and 1972. (2005)